Sommige gebouwen zijn echte kunstwerken

"Ik ben wel eens Dorothea genoemd," lacht directrice Honorine d'Ursel, zozeer zelfs dat ze vereenzelvigd wordt met het Brusselse kantoor van een bedrijf dat de laatste decennia internationaal sterk gegroeid is. Waar komt deze intrigerende naam, Dorotheum , vandaan? Simpelweg vanwege zijn Oostenrijkse afkomst. Het oudste veilinghuis ter wereld, dat in 1707 in Wenen door keizer Jozef I werd opgericht, heeft zijn naam gegeven aan het bedrijf dat het beheert en dat in de Dorotheergasse is gevestigd. De onderneming, die aan het begin van de 21e eeuw werd geprivatiseerd, opende haar eerste buitenlandse vestiging in Brussel, waar zij voorheen voor het grootste deel in handen was van de federale regering. Hoewel de internationale verkopen nog steeds vier keer per jaar in Wenen worden gehouden, twee weken voor oude kunst en twee weken voor moderne en hedendaagse kunst, is onze hoofdstad natuurlijk een logisch platform om in Europa zichtbaar te zijn, vooral met het aantal verzamelaars in België.

Architecten die ook kunstenaars zijn

Het duurt niet lang om met Honorine de connecties met de vastgoedwereld te bespreken. "Veel van onze werken sieren de muren van huizen en flats, naast het plezier dat ze hen verschaffen, geeft het hen waarde en prestige, ik zou veel particuliere kopers kunnen noemen, maar dat ga ik natuurlijk niet doen," lacht ze. "Bij Christie's en Sotheby's willen ze alleen zeer dure werken, wat bij ons niet het geval is, ook al weigeren we soms objecten die niet van voldoende kwaliteit zijn, evenals het meemaken van een vrij bijzonder werk dat enkele miljoenen dollars opbrengt terwijl dat niet werd verwacht. Er zijn kunstvoorwerpen in allerlei soorten huizen. Architecten zoals Victor Horta hebben alles in huis tot in het kleinste detail ontworpen, muren, deuren, open haarden en niet te vergeten het meubilair dat een geheel vormt met het gebouw zelf, dat als een kunstwerk op zich wordt beschouwd, zoals het Tassel Hotel in Brussel, een wonder van de Art Nouveau. In de jaren zestig werden verbazingwekkende beeldhouwwerken gebouwd, in de hoogten van Cannes maar ook in Luik. En in het noorden van het land kan een kunstwerk, sinds de invoering van het Topstukkendecreet in 2003 ter bescherming van het Vlaamse erfgoed, zelfs worden aangemerkt als een "gebouw met bestemming", net als het huis waarin het staat, zodat het er intrinsiek deel van uitmaakt en niet afzonderlijk kan worden verkocht, en soms ook niet kan worden verplaatst.

Top of the range

Zelfs wanneer mensen het zich niet kunnen veroorloven Daniel Buren in te huren om hun inkomhal te ontwerpen, is de integratie van kunstwerken in de vastgoedontwikkeling bijna gemeengoed geworden bij bepaalde projectontwikkelaars voor wie kunst bijdraagt tot de verstedelijking en verfraaiing van de stad. In Frankrijk werd in 2015, op initiatief van de minister van Cultuur, door dertien kopstukken uit de vastgoedsector een handvest geparafeerd met als titel "één gebouw, één werk". Maar de banden tussen de twee werelden zijn het meest merkbaar in het topsegment van de markt. Onroerend goed wordt over het algemeen beschouwd als een rationele keuze en kunst als een "coup de coeur", maar wanneer mensen het inkomen hebben om prestigieuze woningen te kopen, is het vaak de esthetische aantrekkingskracht van een prachtig bezit die het verschil maakt en niet zozeer het geld, en het zijn deze zelfde mensen die kunst kiezen, door smaak maar ook door de hoop op rentabiliteit, wanneer zij potentiële financiële investeringen overwegen. Het is niet voor niets dat de kunstmarkt populair is wanneer luxe onroerend goed het goed doet.

De schaduw van Raphael

En hoe gaat het bij Dorotheum ? "Ik ben het met u eens," vervolgt Honorine d'Ursel, "zij is sterk sinds Covid, maar zij is ook uiterst selectief en geeft de voorkeur aan werken van zeer hoge kwaliteit, die in de veilingzaal enorme bedragen kunnen opbrengen. Wij hebben de reputatie veel met oude meesters te werken, en soms doen wij nog mooie vondsten, maar wat het meeste geld opbrengt is moderne en hedendaagse kunst uit het begin van de 20e eeuw, zonder dat het altijd duidelijk is of dit uit liefde voor de kunst is of met het idee van een toekomstige waardestijging. Ons werk is een combinatie van beheer, vertegenwoordiging, contact met potentiële verkopers, maar ook onderzoek, dat maanden of zelfs jaren kan duren, zoals toen een cliënt aan het begin van de gezondheidscrisis bij ons kwam om een heel mooi schilderij te koop aan te bieden, een Madonna met Kind dat hij had geërfd. Het onderzoek, dat fascinerend en vol wendingen was, duurde bijna twee jaar, waarbij deskundigen de mogelijkheid opperden dat het een schilderij was uit Rafaëls entourage toen hij een jonge man was, in de tijd dat hij het atelier van Il Perugino frequenteerde. Het aantal te verwachten nullen in de prijs hangt natuurlijk af van hoe dicht het werk bij de kunstenaar staat. Twee dagen voor de verkoop ontdekte een gerenommeerde historicus dat Rafaël aan een schilderij was begonnen, en dat hij door de paus naar Rome was geroepen om een blauwe draperie af te maken die overeenkomt met die van ons. Het schilderij, aanvankelijk geschat op 200-300.000 euro, ging voor 1,2 miljoen weg. Misschien hoopte de koper dat het een 100% Raphael zou zijn...

Honorine d'Ursel

www.dorotheum.com